Τα τελευταία χρόνια, και κυρίως μετά τις καραντίνες του 2020 και του 2021, έχει σημειωθεί ραγδαία αύξηση στον αριθμό γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας και στον αριθμό καταγγελιών περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας. Μέσω κοινωνικών δράσεων, οι πολίτες ευαισθητοποιούνται και λαμβάνονται μέτρα πρόληψης για την ενδοοικογενειακή βία, ενώ υιοθετούνται και τακτικές για την αναγνώριση των περιστατικών και την προστασία των θυμάτων.
Από τις 20 έως τις 26 Σεπτεμβρίου πραγματοποιείται σε ετήσια βάση η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Βιώσιμης Ανάπτυξης, μία πανευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την προβολή δράσεων που συνδέονται με την υλοποίηση 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Σκοπός της πρωτοβουλίας είναι η ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και της ενεργού συμμετοχής των πολιτών. Ο πέμπτος στόχος είναι η Ισότητα των Φύλων και σε αυτόν περιλαμβάνονται θεματικές που αφορούν στην εξάλειψη των διακρίσεων και της βίας κατά των γυναικών, την προώθηση της κοινής ευθύνης εντός του νοικοκυριού και της οικογένειας, τη διασφάλιση της πλήρους συμμετοχής των γυναικών στην ηγεσία και τις ίσες ευκαιρίες στην κοινωνική, οικονομική και δημόσια ζωή.
Στο πλαίσιο της υλοποίησης του στόχου αυτού θα πάμε πέρα από την πρόληψη και την προστασία, στην προαγωγή της ψυχικής υγείας στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, ένα κομμάτι που παρακάμπτεται συχνά λόγω της δυσκολίας στη διαχείρισή του.
Τραυματικά γεγονότα, όπως η σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση συχνά οδηγούν σε αίσθημα ντροπής και σύγχυση. Τα θύματα αναρωτιούνται τι έκαναν λάθος και γιατί δεν αμύνθηκαν, αλλά στην πραγματικότητα, έχουμε πολύ μικρό έλεγχο στους μηχανισμούς άμυνας του μυαλού μας και η λογική καταλαμβάνει πολύ μικρό χώρο εκείνη τη στιγμή. Ακόμη και αν το θύμα ξεφύγει από το επιβλαβές περιβάλλον, χρειάζεται χρόνος προσαρμογής στο νέο προστατευτικό περιβάλλον. Όταν το θύμα δεν διαχωρίζει το τραύμα σωστά, αυτό παραμένει και προκαλεί σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα που δυσχεραίνουν την καθημερινή ζωή του ατόμου.
Περίπου τα δύο τρίτα των θυμάτων έμφυλης βίας εκδηλώνουν Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (ΔΜΣ). Ο φόβος είναι ένα φορτίο που βαραίνει το άτομο κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά το τέλος του τραυματικού γεγονότος. Τα άτομα με ΔΜΣ τείνουν να αποφεύγουν μέρη και άτομα που τους ξυπνούν αναμνήσεις του γεγονότος, έχουν ξαφνικά ξεσπάσματα θυμού και δυσκολίες στον ύπνο, ξαναβιώνουν το τραυματικό γεγονός χωρίς προφανή λόγο. Άλλα αναγνωριστικά συμπτώματα της ΔΜΣ σε θύματα έμφυλης βίας είναι η συναισθηματική δυσφορία, οι σωματικές αντιδράσεις και το συναισθηματικό μούδιασμα. Αν η διαταραχή αυτή δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, είναι πιθανό να προκαλέσει χρόνια ψυχικά προβλήματα, όπως δυσκολία στη διαχείριση θυμού ή κατάθλιψη.
Ένα επίσης μεγάλο ποσοστό των θυμάτων έμφυλης βίας εκδηλώνουν κατάθλιψη ή αναζητούν παρηγοριά στην κατανάλωση αλκοόλ. Γυναίκες που έχουν βιώσει κακοποίηση συνήθως απομονώνονται, έχουν αυξημένο άγχος και δυσκολίες στον ύπνο˙ αισθάνονται ότι δεν θέλουν να συνεχίσουν να ζουν ή δεν ξέρουν πώς να συνεχίσουν τη ζωή τους. Επιπλέον, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, γυναίκες που έχουν βιώσει ενδοοικογενειακή βία έχουν 15 φορές περισσότερες πιθανότητες να καταφύγουν στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, επειδή το θεωρούν θεραπευτικό και παρηγορητικό. Είναι, επίσης, σύνηθες φαινόμενο, γυναίκες που έχουν τραυματικά βιώματα να καταναλώνουν αλκοόλ μαζί με χάπια.
Μπορείτε να αναγνωρίζετε τα συμπτώματα κατάθλιψης ή αλκοολισμού όταν το άτομο δεν φροντίζει τον εαυτό του, δεν κοινωνικοποιείται και δεν δραστηριοποιείται. Μπορεί, ακόμη, να εκδηλώνει δυσκολία στην επικοινωνία, δυσκολία στην ολοκλήρωση καθημερινών εργασιών, αδυναμία οδήγησης, κοινωνική απομόνωση ή αποχή από το φαγητό.
Το πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση των παραπάνω διαταραχών είναι η βοήθεια από το προστατευτικό περιβάλλον. Ο στενός προστατευτικός κύκλος θα πρέπει να αναγνωρίσει τα σημάδια των διαταραχών. Ακόμη και αν τα θύματα αντιλαμβάνονται τα συμπτώματα, ένα τραυματικό γεγονός προκαλεί συναισθήματα ντροπής και ενοχής, και συνήθως αποφεύγουν να μοιραστούν τις ανησυχίες τους για να μην επιβαρύνουν περισσότερο συγγενείς και φίλους. Το περιβάλλον του ατόμου θα πρέπει να το ενθαρρύνει και να το προτρέψει να αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια.
Το δεύτερο βήμα είναι η συνάντηση με έναν ειδικό, έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Μπορεί να χρειαστεί χρόνος για να συμφιλιωθεί το θύμα με αυτή την ιδέα, αλλά όσο τα συμπτώματα επιμένουν, τόσο πιο άμεση πρέπει να είναι η αναζήτηση βοήθειας. Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του τραύματος απαιτείται η αναγνώριση όλων των παραγόντων που σχετίζονται με την κακοποίηση και όχι μόνο μεμονωμένα γεγονότα. Η διαδικασία είναι συχνά χρονοβόρα, και για κάποια άτομα επίπονη. Είναι, όμως, αναγκαία για να μπορέσουν οι γυναίκες να σταθούν στα πόδια τους και να ανακτήσουν τη δύναμή τους, ξεπερνώντας το τραύμα.
Μαρία Κουφού | Ψυχολόγος MSc – Διαχειριστρια Τμήματος Αλλοδαπών Ασθενών | Κλινική Ψυχικής Υγείας «’Αγιος Χαράλαμπος»
