Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, περίπου 5,7 εκατομμύρια Αμερικανοί ενήλικες – περίπου το 2,6% του πληθυσμού, ηλικίας 18 ετών και άνω – έχουν διπολική διαταραχή. Τις περισσότερες φορές, εκδηλώνεται στα τέλη της εφηβείας ή στην αρχή της ενήλικης ζωής, αλλά τα πρώτα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν στην παιδική ηλικία ή και αργότερα στη ζωή. Δυστυχώς, λόγω των ακανόνιστων προτύπων της διαταραχής, ορισμένα άτομα μπορεί να υποφέρουν για χρόνια πριν από τη σωστή διάγνωση ή θεραπεία. Η διπολική διαταραχή είναι εξίσου διαδεδομένη στους άνδρες και τις γυναίκες.
Διπολική Διαταραχή
Τι είναι η διπολική διαταραχή;
Η διπολική διαταραχή, επίσης γνωστή ως μανιοκατάθλιψη, είναι μια διαταραχή του εγκεφάλου που προκαλεί ακραίες αλλαγές στη διάθεση, την ενέργεια και την ικανότητα του ατόμου να λειτουργεί. Με αυτήν τη σοβαρή, χρόνια ψυχική ασθένεια, τα κοινά συναισθήματα εντείνονται, συχνά απρόβλεπτα. Άτομα που ζουν με διπολική διαταραχή μπορούν να περάσουν από το ένα άκρο στο άλλο – ή από έναν «πόλο» στον άλλον – από την ευτυχία, την ενέργεια και τη διαύγεια, στη θλίψη, την κόπωση και τη σύγχυση. Οι περίοδοι των αλλαγών της διάθεσης – από ανεβασμένη σε πεσμένη – ονομάζονται επεισόδια μανίας και κατάθλιψης και μπορούν να διαρκέσουν από μία ημέρα έως μήνες.
Οι κύκλοι της αλλαγής διάθεσης (μανιακά – καταθλιπτικά επεισόδια) διαφέρουν πολύ από τα τυπικά σκαμπανεβάσματα. Τα συμπτώματα είναι τόσο σοβαρά που μπορεί να οδηγήσουν σε κακή επαγγελματική ή σχολική απόδοση, σε κατεστραμμένες σχέσεις, ακόμη και σε αυτοκτονία. Ευτυχώς, μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία και πολλά άτομα με αυτή τη διαταραχή ζουν γεμάτες, παραγωγικές ζωές.
Πόσο συχνή είναι η διπολική διαταραχή;
Ενδείξεις και συμπτώματα
Η μανία είναι μια κατάσταση υπερβολικής ενέργειας και ενθουσιασμού, που είναι σε μη φυσιολογικά όρια «ανεβασμένη». Κάποιος σε μανιακή κατάσταση μπορεί να έχει ανεξέλεγκτες σκέψεις, να μιλά πολύ γρήγορα ή πάρα πολύ, να έχει λίγη ανάγκη για ύπνο ή να πιστεύει ότι μπορεί να κάνει ή να πετύχει οτιδήποτε. Μπορεί επίσης να αισθάνεται ακραία ευερεθιστότητα, διέγερση ή / και ευφορία. Από την άλλη πλευρά, όταν ένα άτομο βιώνει συμπτώματα κατάθλιψης, αισθάνεται έντονη θλίψη, απελπισία και απώλεια ενέργειας. Η διπολική διαταραχή μπορεί επίσης να υπάρχει σε μικτή κατάσταση, κατά την οποία κάποιος βιώνει ταυτόχρονα μανία και κατάθλιψη.
Τα συμπτώματα δεν είναι τα ίδια για όλους και η ένταση της μανίας και της κατάθλιψης μπορεί να ποικίλει. Η διπολική διαταραχή μπορεί να υπάρχει ακόμη και όταν οι αλλαγές της διάθεσης είναι λιγότερο ακραίες. Το διπολικό φάσμα περιλαμβάνει και άτομα που εμφανίζουν υπομανία, λιγότερο έντονη από την κανονική μανία. Χωρίς κατάλληλη θεραπεία, τα άτομα με υπομανία μπορεί να εκδηλώσουν έντονη μανία ή κατάθλιψη.
Αυτό που διακρίνει τη διπολική διαταραχή από άλλες διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, είναι η εμφάνιση τουλάχιστον ενός επεισοδίου μη φυσιολογικής αύξησης της διάθεσης, όπως η μανία ή η υπομανία. Τα άτομα που ζουν με διπολική διαταραχή συνήθως δυσκολεύονται περισσότερο κατά τη διάρκεια καταθλιπτικών επεισοδίων, τα οποία τείνουν να είναι πιο συχνά και διαρκούν περισσότερο από τα μανιακά ή τα υπομανιακά επεισόδια.
Τα επεισόδια μανίας χαρακτηρίζονται από:
- Αυξημένη ενέργεια, δραστηριότητα και ανησυχία
- Πολύ υψηλή, υπερβολικά χαρούμενη, ευφορική διάθεση
- Μη φυσιολογική ευερεθιστότητα και νευρικότητα
- Ανεξέλεγκτες σκέψεις, πηδώντας από τη μία ιδέα στην άλλη
- Έντονη φαντασία
- Έλλειψη συγκέντρωσης και διάσπαση της προσοχής
- Ελάχιστη ανάγκη για ύπνο
- Υπερβολική εμπιστοσύνη στις ικανότητες και τις δυνάμεις κάποιου
- Εκδήλωση απερίσκεπτων συμπεριφορών, όπως παρορμητικό σεξ ή ψώνια
- Μια διαρκής εκδήλωση συμπεριφοράς που διαφέρει από το συνηθισμένο
- Αυξημένη σεξουαλική επιθυμία
- Κατάχρηση ναρκωτικών – κοκαΐνη, αλκοόλ και υπνωτικά
- Προκλητική, παρεμβατική ή επιθετική συμπεριφορά
- Άρνηση ότι κάτι πάει λάθος
Τα καταθλιπτικά επεισόδια χαρακτηρίζονται από:
- Μια διαρκή μελαγχολική, ανήσυχη ή κενή διάθεση
- Μια αίσθηση απελπισίας ή αδυναμίας
- Απώλεια ενδιαφέροντος ή απόλαυσης για δραστηριότητες που κάποτε απολάμβαναν
- Μειωμένη ποσότητα ενέργεια – αίσθημα μόνιμης κούρασης
- Επιβράδυνση της κίνησης, της ομιλίας ή της σκέψης
- Αδυναμία συγκέντρωσης, ανάκλησης ή λήψης απλών αποφάσεων
- Ανησυχία, διέγερση και / ή ευερεθιστότητα
- Πολύωρος ύπνος ή αδυναμία ύπνου
- Αλλαγή στην όρεξη – ακούσια απώλεια ή αύξηση βάρους
- Χρόνιος πόνος ή άλλα επίμονα συμπτώματα που δεν προκαλούνται από σωματική ασθένεια ή τραυματισμό
- Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας ή απόπειρες αυτοκτονίας
Μερικές φορές, ένα άτομο με σοβαρά επεισόδια μανίας ή κατάθλιψης εμφανίζει και ψυχωσικά συμπτώματα, όπως ψευδαισθήσεις ή παραισθήσεις. Ως αποτέλεσμα, τα άτομα με διπολική διαταραχή που έχουν ψυχωσικά συμπτώματα μερικές φορές λανθασμένα διαγιγνώσκονται με σχιζοφρένεια.
Μερικά άτομα με διπολική διαταραχή γίνονται αυτοκτονικά. Όποιος σκέφτεται να αυτοκτονήσει χρειάζεται άμεση προσοχή, κατά προτίμηση από επαγγελματία ψυχικής υγείας ή γιατρό. Όποιος μιλά για αυτοκτονία πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Ο κίνδυνος αυτοκτονίας φαίνεται να είναι υψηλότερος νωρίτερα, στα πρώτα στάδια της ασθένειας. Επομένως, η έγκαιρη διάγνωση της διπολικής διαταραχής και η γνώση του καλύτερου τρόπου αντιμετώπισής της μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο θανάτου από αυτοκτονία.
Διάγνωση
Όπως συμβαίνει με όλους τους τύπους ασθενειών, ένας γιατρός παρέχει μια σωστή διάγνωση. Αφού αποκλείσει άλλες ασθένειες, ο γιατρός μπορεί να συστήσει έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, όπως έναν ψυχίατρο.
Θεραπεία
Η διπολική διαταραχή δεν μπορεί να θεραπευτεί, αλλά μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και μακροπρόθεσμα. Είναι σημαντικό η διαταραχή να αναγνωριστεί και να διαγνωστεί από τα πρώτα της στάδια για να ληφθεί η καταλληλότερη θεραπεία. Τα αποτελεσματικά θεραπευτικά σχήματα συνήθως περιλαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, ψυχοθεραπεία, εκπαίδευση, στρατηγικές αυτό-διαχείρισης και εξωτερική υποστήριξη από οικογένεια, φίλους και επίσημες ομάδες υποστήριξης. Ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη των υποτροπών και τη μείωση των συμπτωμάτων είναι ο συνδυασμός των σχημάτων αυτών και η βελτίωση του θεραπευτικού πλάνου αφού αξιολογηθεί η ανταπόκριση του ατόμου. Τα άτομα με διπολική διαταραχή θα πρέπει να βρίσκονται υπό τη φροντίδα ψυχιάτρου, ειδικευμένου στη διάγνωση και τη θεραπεία της συγκεκριμένης διαταραχής. Άλλοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, όπως ψυχολόγοι, ψυχιατρικοί κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχιατρικό νοσηλευτικό προσωπικό, μπορούν να βοηθήσουν στο να παρέχουν στο άτομο και στην οικογένειά του επιπλέον θεραπευτικές μεθόδους.
Ως χρόνια, υποτροπιάζουσα ασθένεια, η διπολική διαταραχή απαιτεί προσεκτική και συνεχιζόμενη διαχείριση καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου. Η κατάλληλη θεραπεία σταθεροποιεί αποτελεσματικά τις εναλλαγές διάθεσης και τα σχετιζόμενα συμπτώματα, ακόμη και τα πιο έντονα. Συνήθως ο έλεγχος της διαταραχής είναι ευκολότερος όταν ακολουθούνται συνεχιζόμενες και προληπτικές μέθοδοι. Διατηρώντας μία καλή σχέση και καλή επικοινωνία με έναν ιδιωτικό γιατρό μπορεί να αποτραπεί ένα πλήρες επεισόδιο.
Φαρμακευτική αγωγή
Τα φάρμακα που συνήθως συνταγογραφούνται για τον έλεγχο της διπολικής διαταραχής αναφέρονται ως σταθεροποιητές διάθεσης. Αντιεπιληπτικά και αντικαταθλιπτικά φάρμακα μπορούν επίσης να σταθεροποιήσουν τη διάθεση και μπορεί να φανούν ιδιαίτερα χρήσιμα σε δύσκολα επεισόδια. Ενώ οι γιατροί πρωτοβάθμιας περίθαλψης, που δεν ειδικεύονται στην ψυχιατρική, μπορούν να συνταγογραφήσουν αυτά τα φάρμακα, συστήνεται στα άτομα με διπολική διαταραχή να βλέπουν ψυχίατρο για τη θεραπεία τους.
Ψυχοθεραπεία
Όταν συνδυάζεται με τη φαρμακευτική αγωγή, η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι πολύ ωφέλιμη θεραπεία για τη διπολική διαταραχή. Παρέχει υποστήριξη, ενημέρωση και καθοδήγηση σε άτομα με τη διαταραχή και στις οικογένειές τους. Συνήθως ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί ή σύμβουλοι πραγματοποιούν ψυχοθεραπεία. Αυτός με τη σειρά καλό θα ήταν να συνεργάζεται με τον ψυχίατρο του ασθενούς για να ελέγχουν την εξέλιξή του. Ο αριθμός, η συχνότητα και ο τύπος των συνεδριών βασίζονται στις ξεχωριστές ανάγκες του κάθε ατόμου.
Συνοδές Διαταραχές
Τα άτομα με διπολική διαταραχή εμφανίζουν συχνά και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως κατάχρηση ουσιών. Όταν διανύουν περίοδο κατάθλιψης είναι πιθανό να προσπαθήσουν να θεραπεύσουν μόνοι τους τα συμπτώματά τους με ουσίες ή/και αλκοόλ. Κατά τη διάρκεια μανιακών ή υπομανιακών επεισοδίων, μπορεί να αισθάνονται άθικτοι και να εκδηλώνουν ριψοκίνδυνες συμπεριφορές. Ωστόσο, μπορεί να δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος, αφού τα συμπτώματα διάθεσης ενεργοποιούνται ή παρατείνονται από την κατάχρηση ουσιών. Έτσι, ένα ολοκληρωμένο θεραπευτικό πλάνο θα έπρεπε να επικεντρώνεται τόσο στην κατάχρηση ουσιών όσο και στην ίδια τη διπολική διαταραχή.
