Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος

Τι είναι η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος;

Η διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ) είναι μια σύνθετη νευρολογική και αναπτυξιακή διαταραχή που ξεκινά στα πρώτα χρόνια ζωής και επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο δρα και αλληλεπιδρά με άλλους, επικοινωνεί και μαθαίνει. Η ΔΑΦ επηρεάζει τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος. Επειδή επηρεάζει την ανάπτυξη, η ΔΑΦ αναφέρεται ως αναπτυξιακή διαταραχή. Μπορεί να διαρκέσει καθ ‘όλη τη ζωή ενός ατόμου.

Η ΔΑΦ χαρακτηρίζεται από διαφορετικά στάδια που προκύπτουν από δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση, από ζητήματα λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας και επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές. Με τη δημοσίευση του διαγνωστικού εγχειριδίου DSM-5 τον Μάιο του 2013, όλες οι διαταραχές του αυτισμού συγχωνεύτηκαν σε έναν καθολικό όρο διάγνωσης, αυτόν της διαταραχής αυτιστικού φάσματος. Προηγουμένως, οι διαταραχές αναγνωρίζονταν ως διακριτοί υποτύποι, όπως αυτιστική διαταραχή, παιδική αποδιοργανωτική διαταραχή, διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή – μη προσδιοριζόμενη αλλιώς (ΔΑΔ-ΜΠΑ) και σύνδρομο Asperger.

Θεωρείται διαταραχή φάσματος επειδή υπάρχει ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων, δεξιοτήτων και επιπέδων δυσλειτουργιών ή αναπηρίας μεταξύ των ατόμων που την εμφανίζουν. Συνήθως γίνεται διάγνωση της ΔΑΦ για πρώτη φορά στην πρώιμη παιδική ηλικία και προκαλεί σοβαρή και διάχυτη διαταραχή στη σκέψη, το συναίσθημα, τη γλώσσα και την ικανότητα να συσχετίζεται με άλλους. Η διαταραχή μπορεί επίσης να σχετίζεται με νοητική υστέρηση, δυσκολίες στο συντονισμό κινήσεων και στην προσοχή, καθώς και με προβλήματα στη σωματική υγεία, όπως ο ύπνος και οι γαστρεντερικές διαταραχές. Ορισμένα άτομα με ΔΑΦ διαπρέπουν στις οπτικές δεξιότητες, τη μουσική, τα μαθηματικά και την τέχνη. Περίπου το 25% των ατόμων με ΔΑΦ δεν μιλούν, αλλά μπορούν να μάθουν να επικοινωνούν με άλλα μέσα.

Πόσο συχνός είναι ο Αυτισμός;

Η ΔΑΦ επηρεάζει περισσότερα από 3 εκατομμύρια άτομα στις ΗΠΑ και δεκάδες εκατομμύρια παγκοσμίως. Επιπλέον, τα στατιστικά στοιχεία για τον αυτισμό δείχνουν ότι τα ποσοστά επιπολασμού έχουν αυξηθεί από 10 έως 17% ετησίως τα τελευταία χρόνια.

Μια έρευνα από τα Κέντρα Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), που εξέτασε την υγεία και τα σχολικά αρχεία οχτάχρονων παιδιών σε 11 κοινότητες σε ολόκληρη τη χώρα, διαπίστωσε ότι περίπου 1 στα 68 παιδιά το 2010 βρισκόταν στο φάσμα του αυτισμού. Τα αγόρια διατρέχουν περίπου τέσσερις έως πέντε φορές υψηλότερο κίνδυνο από τα κορίτσια, με 1 στα 42 αγόρια να διαγιγνώσκονται με ΔΑΦ έναντι ενός στα 189 κορίτσια. Η έκθεση CDC επιβεβαιώνει άλλες πρόσφατες μελέτες που αποκαλύπτουν ότι περισσότερα παιδιά από ποτέ έχουν διαγνωστεί με ΔΑΦ – μια δεκαπλάσια αύξηση του επιπολασμού μέσα σε 40 χρόνια.

Ενδείξεις και συμπτώματα

Η διαταραχή φάσματος αυτισμού (ΔΑΦ) χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα κριτήρια:

Επίμονα ελλείμματα στην κοινωνική επικοινωνία και την κοινωνική αλληλεπίδραση σε πολλαπλά πλαίσια.
Περιορισμένα, επαναλαμβανόμενα πρότυπα συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων ή δραστηριοτήτων.
Τα συμπτώματα εμφανίζονται στην πρώιμη αναπτυξιακή περίοδο (συνήθως αναγνωρίζονται στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής)
Τα συμπτώματα προκαλούν κλινικά σημαντική εξασθένηση σε κοινωνικούς, επαγγελματικούς ή άλλους σημαντικούς τομείς της τρέχουσας κατάστασης.

Ο αυτισμός φαίνεται να έχει τις ρίζες του στην πολύ πρώιμη ανάπτυξη του εγκεφάλου. Οι πιο εμφανείς ενδείξεις και τα συμπτώματα του αυτισμού τείνουν να εμφανίζονται μεταξύ 2 και 3 ετών, ωστόσο πολλά παιδιά εμφανίζουν συμπτώματα αυτισμού από 12 έως 18 μηνών. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:

Προβλήματα με την βλεμματική επαφή
Καμία απάντηση στο όνομά τους
Αδυναμία στο να ακολουθούν το βλέμμα ενός άλλου ατόμου ή το δάχτυλο που δείχνει ένα αντικείμενο
Κακές δεξιότητες στο προσποιητό παιχνίδι και τη μίμηση
Προβλήματα με τη μη λεκτική επικοινωνία

Πολλοί γονείς δεν γνωρίζουν για αυτές τις «πρώιμες» ενδείξεις του αυτισμού και δεν αρχίζουν να σκέφτονται τον αυτισμό έως ότου τα παιδιά τους δεν ξεκινήσουν να μιλούν στη σωστή ηλικία. Τα παιδιά με αυτισμό δεν προχωρούν στα κανονικά στάδια της ανάπτυξης του παιδιού. Μερικά παιδιά δείχνουν σημάδια μελλοντικών προβλημάτων μόλις γεννηθούν. Άλλα παιδιά μπορεί να αναπτυχθούν κανονικά έως ότου γίνουν 18-36 μηνών και στη συνέχεια να σταματήσει η ανάπτυξη: Όταν ένα στοργικό, ομιλητικό νήπιο ξαφνικά αποσύρεται, γίνεται σιωπηλό, αυτοκαταστροφικό ή αδιάφορο για τις κοινωνικές εκδηλώσεις, κάτι δεν πάει καλά.

Τα άτομα με αυτισμό τείνουν να φαίνονται αδιάφορα και απομακρυσμένα και δεν μπορούν να σχηματίσουν συναισθηματικούς δεσμούς με άλλους. Επιπλέον, συχνά παρουσιάζουν ασυνήθιστες αντιδράσεις σε αισθητηριακές εμπειρίες, όπως σε ορισμένους ήχους ή στην εμφάνιση των αντικειμένων. Τα συμπτώματα μπορεί να κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά ανάλογα με το άτομο.

Διάγνωση

Η διάγνωση της διαταραχής του αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ) είναι συχνά μια διαδικασία δύο σταδίων. Το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει τον γενικό αναπτυξιακό έλεγχο των παιδιών από έναν παιδίατρο ή έναν επαγγελματία υγείας ειδικευμένο στην πρώιμη παιδική ηλικία. Τα παιδιά που παρουσιάζουν κάποια αναπτυξιακά προβλήματα παραπέμπονται για επιπλέον αξιολόγηση. Το δεύτερο στάδιο περιλαμβάνει μια διεξοδική αξιολόγηση από μια ομάδα γιατρών και άλλων επαγγελματιών υγείας με ένα ευρύ φάσμα ειδικοτήτων. Σε αυτό το στάδιο, ένα παιδί μπορεί να διαγνωστεί με ΔΑΦ ή άλλη αναπτυξιακή διαταραχή.

Επειδή η ΔΑΦ είναι μια σύνθετη διαταραχή που μερικές φορές εμφανίζεται μαζί με άλλες νόσους ή μαθησιακές διαταραχές, η λεπτομερής αξιολόγηση μπορεί να περιλαμβάνει εγκεφαλογράφημα και γονιδιακές εξετάσεις, παράλληλα με αξιολόγηση μνήμης, επίλυσης προβλημάτων και γλωσσικών ικανοτήτων.

Θεραπεία

Επί του παρόντος, δεν υπάρχει αποδεδειγμένη θεραπεία για τη διαταραχή αυτιστικού φάσματος. Ωστόσο, η άμεση αντιμετώπιση της ΔΑΦ, χρησιμοποιώντας εκπαιδευτικά προγράμματα και λαμβάνοντας την κατάλληλη ιατρική φροντίδα μπορεί πολύ αποτελεσματικά να μειώσει τα συμπτώματα της ΔΑΦ και να αυξήσει την δυνατότητα του παιδιού να αναπτυχθεί και να μάθει νέες δεξιότητες.

Συμπεριφορικές παρεμβάσεις

Η πρώιμη παρέμβαση είναι εξαιρετικά σημαντική: Έρευνες έχουν δείξει ότι η αναλυτική- συμπεριφορική θεραπεία κατά τη διάρκεια των νηπιακών ή προσχολικών χρόνων μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τις γνωστικές και γλωσσικές ικανότητες σε μικρά παιδιά με ΔΑΦ. Αν και δεν υπάρχει ένα προτεινόμενο θεραπευτικό σχήμα για παιδιά με ΔΑΦ, ανταποκρίνονται καλά σε καλά δομημένα, ειδικά προγράμματα. Ανάμεσα στις πολλές διαθέσιμες μεθόδους για τη θεραπεία και την εκπαίδευση ατόμων με αυτισμό, η εφαρμοσμένη ανάλυση συμπεριφοράς (ABA) βοηθάει αποτελεσματικά τα άτομα με ΔΑΦ να ελέγχουν τη συμπεριφορά τους.

Φαρμακευτικές Αγωγές

Προς το παρόν, η μόνη αγωγή που εγκρίνεται από τον αμερικάνικο Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων για τη θεραπεία διαστάσεων της ΔΑΦ είναι τα αντιψυχωσικά ρισπεριδόνη (Risperdal) και αριπιπραζόλη (Abilify). Αυτή η αγωγή μπορεί να ελαττώσει την ευερεθιστότητα – κυρίως την επιθετικότητα, τον αυτοτραυματισμό ή τα νευρικά ξεσπάσματα – σε παιδιά από 5 έως 16 ετών με ΔΑΦ. Επιπλέον φάρμακα

χρησιμοποιούνται συχνά για να βελτιώσουν τα συμπτώματα του αυτισμού, αν και δεν έχουν εγκριθεί επίσημα για αυτόν τον σκοπό. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν άλλα αντιψυχωσικά, αλλά και αντικαταθλιπτικά και διεγερτικά.

Ψυχοθεραπεία

Όταν συνδυάζεται με τη φαρμακευτική αγωγή, η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι πολύ ωφέλιμη θεραπεία για τη διπολική διαταραχή. Παρέχει υποστήριξη, ενημέρωση και καθοδήγηση σε άτομα με τη διαταραχή και στις οικογένειές τους. Συνήθως ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί ή σύμβουλοι πραγματοποιούν ψυχοθεραπεία. Αυτός με τη σειρά καλό θα ήταν να συνεργάζεται με τον ψυχίατρο του ασθενούς για να ελέγχουν την εξέλιξή του. Ο αριθμός, η συχνότητα και ο τύπος των συνεδριών βασίζονται στις ξεχωριστές ανάγκες του κάθε ατόμου.

Συνοδές Διαταραχές

Τα παιδιά με ΔΑΦ είναι πιθανό να εκδηλώσουν ψυχικές διαταραχές, όπως αγχώδεις διαταραχές, διάσπαση προσοχής και υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) ή κατάθλιψη. Έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα με ΔΑΦ διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν ψυχικές διαταραχές απ’ ό, τι άτομα χωρίς ΔΑΦ. Η αντιμετώπιση των συνοδών διαταραχών με φαρμακευτική αγωγή ή συμπεριφορική θεραπεία μπορεί να ελαττώσει τα συμπτώματα που φαίνεται να επιδεινώνουν τα συμπτώματα της ΔΑΦ. Ο έλεγχος των διαταραχών αυτών επιτρέπει στα παιδιά να επικεντρώνονται στη διαχείριση της ΔΑΦ.