Οι σοβαρές νοητικές εκπτώσεις που χαρακτηρίζουν τη νόσο Alzheimer και άλλες μορφές άνοιας δεν πρέπει να θεωρούνται συνέπειες της φυσιολογικής γήρανσης ή να αναφέρονται ως «γηρατειά». Οι αρχικές ενδείξεις άνοιας περιλαμβάνουν δυσκολία στην ανάκληση ονομάτων, συμβάντων ή πρόσφατων συνομιλιών. Επιπλέον συμπτώματα περιλαμβάνουν κατάθλιψη και απάθεια. Με την εξέλιξη της νόσου, τα άτομα με άνοια μπορεί να εμφανίζουν σύγχυση, αλλαγές στη συμπεριφορά, αποπροσανατολισμό, κακή κρίση, καθώς και προβλήματα στο περπάτημα, την ομιλία ή την κατάποση. Είναι πιθανό να γίνουν χωρίς λόγο καχύποπτα με μέλη της οικογένειάς τους, με φροντιστές, φίλους ή άλλους γνωστούς.
Για να ταξινομηθεί μια νόσος ως άνοια, πρέπει δύο ή περισσότερες από τις ακόλουθες λειτουργίες να είναι σημαντικά εξασθενημένες:
- Μνήμη
- Επικοινωνία και γλώσσα
- Εστίαση και προσοχή
- Κρίση και λογική
Στις καθημερινές δραστηριότητες, άτομα που πάσχουν από άνοια έχουν συνήθως προβλήματα με τη βραχυπρόθεσμη μνήμη: μπορεί να δυσκολεύονται στον προγραμματισμό και την προετοιμασία γευμάτων, στη διαχείριση ραντεβού, κλειδιών ή χρημάτων. Μπορεί εύκολα να χαθούν όταν επιχειρούν να απομακρυνθούν από τα όρια της γειτονιά τους.
Η εμφάνιση άνοιας οφείλεται σε κατεστραμμένα εγκεφαλικά κύτταρα, που δεν μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους. Αυτό μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στη διάθεση, τα συναισθήματα, τη σκέψη και τη συμπεριφορά του ατόμου. Ο τύπος και η θέση της βλάβης των εγκεφαλικών κυττάρων καθορίζει και τον τύπο της άνοιας.