Νόσος Alzheimer και άλλες μορφές άνοιας - Κλινική Ψυχικής Υγείας Άγιος Χαράλαμπος

Νόσος Alzheimer
και άλλες μορφές άνοιας

Τι είναι η Άνοια;

Η άνοια είναι ένας γενικός όρος που περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων, που σχετίζονται με την έκπτωση των νοητικών ικανοτήτων – ιδιαίτερα απώλεια μνήμης – και καθιστούν δύσκολη την εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων. Η νόσος Alzheimer αντιστοιχεί στο 60 έως 80% των περιπτώσεων και αποτελεί την πιο κοινή και γνωστή μορφή άνοιας, αν και υπάρχουν και άλλοι τύποι. Η αγγειακή άνοια, η οποία εμφανίζεται μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, αντιπροσωπεύει ένα 10% των περιπτώσεων και αποτελεί τη δεύτερη πιο συνηθισμένη και αποκλειστική αιτία άνοιας. Επιπλέον, πολλές άλλες συνθήκες μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα άνοιας. Το θετικό είναι, ότι κάποια από τα συμπτώματα αυτά, όπως η ανεπάρκεια βιταμινών και τα προβλήματα θυρεοειδούς, μπορούν να ανατραπούν.

Ενδείξεις και Συμπτώματα

Οι σοβαρές νοητικές εκπτώσεις που χαρακτηρίζουν τη νόσο Alzheimer και άλλες μορφές άνοιας δεν πρέπει να θεωρούνται συνέπειες της φυσιολογικής γήρανσης ή να αναφέρονται ως «γηρατειά». Οι αρχικές ενδείξεις άνοιας περιλαμβάνουν δυσκολία στην ανάκληση ονομάτων, συμβάντων ή πρόσφατων συνομιλιών. Επιπλέον συμπτώματα περιλαμβάνουν κατάθλιψη και απάθεια. Με την εξέλιξη της νόσου, τα άτομα με άνοια μπορεί να εμφανίζουν σύγχυση, αλλαγές στη συμπεριφορά, αποπροσανατολισμό, κακή κρίση, καθώς και προβλήματα στο περπάτημα, την ομιλία ή την κατάποση. Είναι πιθανό να γίνουν χωρίς λόγο καχύποπτα με μέλη της οικογένειάς τους, με φροντιστές, φίλους ή άλλους γνωστούς.

Για να ταξινομηθεί μια νόσος ως άνοια, πρέπει δύο ή περισσότερες από τις ακόλουθες λειτουργίες να είναι σημαντικά εξασθενημένες:

Μνήμη
Επικοινωνία και γλώσσα
Εστίαση και προσοχή
Κρίση και λογική

Στις καθημερινές δραστηριότητες, άτομα που πάσχουν από άνοια έχουν συνήθως προβλήματα με τη βραχυπρόθεσμη μνήμη: μπορεί να δυσκολεύονται στον προγραμματισμό και την προετοιμασία γευμάτων, στη διαχείριση ραντεβού, κλειδιών ή χρημάτων. Μπορεί εύκολα να χαθούν όταν επιχειρούν να απομακρυνθούν από τα όρια της γειτονιά τους.

Η εμφάνιση άνοιας οφείλεται σε κατεστραμμένα εγκεφαλικά κύτταρα, που δεν μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους. Αυτό μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στη διάθεση, τα συναισθήματα, τη σκέψη και τη συμπεριφορά του ατόμου. Ο τύπος και η θέση της βλάβης των εγκεφαλικών κυττάρων καθορίζει και τον τύπο της άνοιας.

Διάγνωση

Η διάγνωση της νόσου Alzheimer και άλλων μορφών άνοιας από τους γιατρούς βασίζεται σε ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό, στη σωματική εξέταση, σε εργαστηριακές εξετάσεις και στις αλλαγές στη σκέψη, την καθημερινή λειτουργικότητα και τη συμπεριφορά, όπως αυτές σχετίζονται με τον κάθε τύπο άνοιας. Ωστόσο, ο καθορισμός συγκεκριμένου τύπου άνοιας αποτελεί ένα πιο περίπλοκο ζήτημα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρειάζεται οι ασθενείς να απευθυνθούν σε νευρολόγο, γεροντολόγο ή γηριατρικό ψυχίατρο.

Θεραπεία

Η πηγή της άνοιας θα οδηγήσει στη θεραπεία της. Δυστυχώς, δεν υπάρχει θεραπεία για πιο προχωρημένες μορφές άνοιας, όπως η νόσος Alzheimer, και δεν υπάρχουν θεραπείες που να εμποδίζουν την εξέλιξή τους. Παρ’ όλα αυτά, ορισμένα φάρμακα, καθώς και μη φαρμακευτικές θεραπείες μπορούν προσωρινά να ανακουφίσουν τα συμπτώματα.

Τι είναι η νόσος Alzheimer;

Η νόσος Alzheimer (AD) είναι η πιο κοινή μορφή άνοιας στους ηλικιωμένους. Η άνοια είναι μία πάθηση που διαταράσσει τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου. Η AD επηρεάζει τα μέρη του εγκεφάλου που ελέγχουν τη σκέψη, τη μνήμη και τη γλώσσα. Αν και ο κίνδυνος απόκτησης της νόσου αυξάνεται με την ηλικία, δεν αποτελεί φυσιολογικό κομμάτι της γήρανσης. Προς το παρόν, η αιτία της νόσου παραμένει άγνωστη και δεν υπάρχει θεραπεία.

Η νόσος Alzheimer πήρε το όνομά της από τον Δρ. Alois Alzheimer, έναν Γερμανό ψυχίατρο. Το 1906, ο Δρ. Alzheimer περιέγραψε τις αλλαγές στον εγκεφαλικό ιστό μιας γυναίκας που είχε πεθάνει από μία ασυνήθιστη ψυχική ασθένεια. Βρήκε μη φυσιολογικές εναποθέσεις (τώρα ονομάζονται γεροντικές ή νευριτικές πλάκες) και μπλεγμένες δέσμες νευρικών ινών (τώρα τις αποκαλούμε νευροϊνιδιακά πλέγματα). Αυτές οι πλάκες και τα πλέγματα στον εγκέφαλο αποτελούν πλέον χαρακτηριστικές εγκεφαλικές αλλαγές που προκαλούνται από τη νόσο Alzheimer.

Πόσο συχνή είναι η νόσος Alzheimer;

Σύμφωνα με την Ένωση Alzheimer, εκτιμάται ότι 5,2 εκατομμύρια Αμερικάνοι είχαν νόσο Alzheimer το 2014, συμπεριλαμβανομένων περίπου 200.000 ατόμων κάτω των 65 ετών που εμφάνισαν νωρίτερα εκδήλωση της νόσου. Σχεδόν τα δύο τρίτα των Αμερικανών που ζουν με Alzheimer είναι γυναίκες. Από τα 5 εκατομμύρια άτομα με Alzheimer, ηλικίας 65 ετών και άνω, στις Ηνωμένες Πολιτείες, 3,2 εκατομμύρια είναι γυναίκες και 1,8 εκατομμύρια άντρες. Η νόσος Alzheimer είναι η έκτη κύρια αιτία θανάτου στις Ηνωμένες Πολιτείες και η πέμπτη κύρια αιτία θανάτου σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

Μια πρώτη ήπια έκπτωση μνήμης
Σύγχυση με ονόματα και απλά μαθηματικά προβλήματα
Έκπτωση μνήμης σε καθημερινές εργασίες, π.χ. βούρτσισμα δοντιών
Προβλήματα στην ομιλία, την κατανόηση, την ανάγνωση, τη γραφή
Αλλαγές στη συμπεριφορά και την προσωπικότητα
Επιθετική, αγχωτική και άσκοπη συμπεριφορά

Διάγνωση

Δεν υπάρχει αξιόπιστη εξέταση για τη διάγνωση της νόσου Alzheimer σε εν ζωή ασθενείς. Ωστόσο, σε εξειδικευμένες ερευνητικές δομές, οι νευρολόγοι μπορούν πλέον να διαγνώσουν τη νόσο με το ποσοστό ακρίβειας να φτάνει το 90%. Οι πληροφορίες που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση περιλαμβάνουν:

Ένα πλήρες ιατρικό ιστορικό
Βασικές ιατρικές εξετάσεις (π.χ. αίματος, ούρων)
Νευροψυχολογικά τεστ (π.χ. μνήμης, επίλυσης προβλημάτων, γλωσσικά τεστ)
Εγκεφαλογραφήματα (π.χ. MRI, CT ή PBT)

Θεραπεία

Η νόσος Alzheimer εξελίσσεται σταδιακά και κυμαίνεται από ήπια έκπτωση της μνήμης σε βαριά άνοια. Η πορεία της νόσου και ο ρυθμός της έκπτωσης διαφέρουν από άτομο σε άτομο, και ενδέχεται να διαρκεί από 5 έως 20 χρόνια από την έναρξη των συμπτωμάτων. Προς το παρόν, δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία για Alzheimer, που να μπορεί να εμποδίσει την εξέλιξη. Ωστόσο, ορισμένα φάρμακα σε πειραματικό στάδιο έχουν δείξει πιθανότητα ανακούφισης από τα συμπτώματα σε κάποιους ασθενείς. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο των συμπεριφορικών συμπτωμάτων, καθιστώντας τους ασθενείς πιο άνετους και ευκολότερους στο χειρισμό από τους φροντιστές τους. Παρ’ όλα αυτά, άλλες ερευνητικές προσπάθειες επικεντρώνονται σε εναλλακτικά προγράμματα φροντίδας, που παρέχουν βοήθεια στους φροντιστές και υποστήριξη στους ασθενείς.